Slavni biskupi su tokom XVIII veka imali običaj da kritikuju Indijance zbog  načina proslavljanja njihovih crkvenih svetkovina i zbog upotrebe domorodačkih jezika, kojima su pripisivali očuvanje praznovernih običaja. U Evropi su  drugi autori osuđivali urođenike zato što ne veruju dovoljno i zato što su više naklonjeni idolopoklonstvu. U svojim spisima su tvrdili da je priroda Novog      Sveta nezrela, degenerisana i da njeni stanovnici jedva imaju moć rasuđivanja. Domorodačke vlasti iz različitih delova vicekraljevstva ujedinile su se sa indijanskim sveštenicima u odbrani od takvih kritika da bi pokazali sposobnost i religioznost domorodaca. Podstaknuti kraljevskim Proglasom iz 1697, koji je dozvolio svešteničko zaređivanje domorodačkog stanovništva i njihov pristup „crkvenim, političkim i vojnim” radnim mestima, osnovali su obrazovne i crkvene institucije.

Tokom 1720­ih indijanski i kreolski sveštenici obavestili su kralja u vezi sa brojem domorodačkih žena da se zamonaše. Do tog trenutka su u celoj Americi postojali manastiri samo za žene španskog porekla. Uz finansijsku pomoć vicekralja Valera, godine 1724. osnovan je prvi manastir za monahinje Indijanke. Usred velikih proslava i procesija, iskušenice su pristizale u ruhu od svile i čipke u domorodačkom stilu, kako bi se zavetovale veri u manastiru Korpus Kristi,  koji se nalazio kod Alamede u gradu Meksiku. Sveštenici i kasici su, uz saradnju crkvenih i opštinskih vlasti, uspeli da osnuju manastire za žene naroda Purepeća u Valjadolidu (danas Morelija) godine 1737. i za sapotečke žene u Oahaki 1782. Bilo je učenih domorodaca koji su branili indijanske monahinje kada su neke španske iskušenice htele da uđu u ove ustanove. Domorodačka opatica iz Korpus Kristija je krajem XVIII veka uputila pismo španskoj kraljici i tražila sredstva za osnivanje još jednog manastira u Puebli za Indijanke iz tog regiona. Pripadnici crkvenih sabora iz Pueble i Meksika, koje su podržali Gradska većnica iz Pueble i dvadeset četiri Indijanca, kao i sveštenici i svetovna lica, pridružili su se 1802. zahtevu, o čijem toku nije pronađena dokumentacija.

Sredinom XVIII veka, sveštenici iz Tlatelolka i Tlakskale su, zajedno sa kasicima, osmislili osnivanje manastira za mlade Indijance. U svojim zahtevima nisu govorili samo o domorodačkom stanovništvu iz centra vicekraljevstva, već su se oglasili „u ime svih nacija koje naseljavaju ovo prostrano Carstvo”. Veći akcenat je stavljen na rad autohtonog stanovništva nego franjevačkih misionara, na pokrštavanja tokom XVI veka − bila su to „deca urođenici” koja su, posle uvođenja u hrišćansku doktrinu, propovedala veru, podučavala fratre jezicima i postigla evangelizaciju među populacijom od osamnaest miliona. Navodili su da je domorodačko stanovništvo po zakonu imalo pravo da koristi svoje sopstvene maternje jezike i da ih Vlada ne primorava da nauče kastiljanski. Njihov predlog je bio da oni preuzmu zadatak misionara na severu, jer su bolje od Španaca razumeli kulturu Indijanaca, koji su bili delimični nomadi ili „varvari”. Osim toga, kao stručnjaci za razne autohtone jezike, ne samo za nauatl i otomi (koji su se učili na univerzitetu), mogli su da budu imenovani i za parohe.

Ovaj projekat grada Meksika i drugi slični u Packuaru i Tlakskali za podizanje škola za Indijance predstavljeni su prilikom sprovođenja sekularizacije parohija od strane biskupa iz vicekraljevstva. To je bio process, po naredbi kraljevskog Proglasa iz 1753, kojim su se fratri udaljavali iz domorodačkih parohija, a zamenjivali su ih svetovni klerici iz dioceze. Zbog otpora Indijanaca u Mićoakanu i Oahaki, žalbi crkvenih redova i satira stanovnika, Fernando VI je prestao sa sekularizacijom 1757. godine, ali ju je nadbiskup Lorensana ponovo započeo, zajedno sa ediktom, koji je naređivao kastiljanizaciju domorodačkog stanovništva. Na osnovu Lorensanovih ideja, Karlos III je naredio da se u Indijama istrebe autohtoni jezici, jer su se upravo jezici smatrali uzrocima pobuna − nisu bili podobni za prenošenje misterije vere i „ličili su na riku životinja”. Gradska većnica je u svom dopisu iz 1771. godine kritikovala nadbiskupa što je u parohije postavio sveštenike koji nisu znali domorodačke jezike jer, osim što su protiv „zakona Kraljevstva”, pomenuto sveštenstvo je imalo „tužnu ulogu nemih i gluvih pastira za svoje ovce”. To mišljenje je direktno protivrečilo kraljevskom Proglasu koji je naređivao da pripadnici parohije pričaju jezik biskupa. Predstavnik vicekralja na IV Meksičkom savetu, sudija Antonio de Rivadenejra, stručnjak za nauatl, pripisao je „nekom lenjom popu” ideju da autohtoni jezici ne raspolažu odgovarajućim rečnikom za veronauku, dodajući argument „da je meksički jezik čak bogatiji rečima nego kastiljanski i latinski”. U praksi, Vlada vicekraljevstva je  ubrzo prestala da pominje izumiranje domorodačkih jezika i dozvolila je − kao što su zahtevali roditelji iz Soćimilka − da učitelji u školama budu bilingvalni i da se prema njihovim sinovima ophode sa „očinskom ljubavlju, da ih (…) pomaze, a ne prestrave”.

Iako domorodački projekti za finansiranje visokih škola nisu uspeli, verovatno su doprineli da se podstakne prisustvo Indijanaca na Univerzitetu i u meksičkom biskupskom seminaru. Između 1750. i 1800. godine najmanje četrdeset domorodaca je svake decenije studiralo na pomenute dve institucije. Neki od njih su stekli doktorsko zvanje, drugi su diplomirali teologiju i građansko pravo, a pojedini su uspeli da steknu diplomu iz filozofije.

Vlasti iz naseobina širile su dela koja su isticala versku pravovernost Indijanaca i njenu istaknutu ulogu u društvu. Godine 1782. Pobožni memoari indijanske nacije su uključivali zbornik eseja o domorodačkim mučenicima iz XVI veka, muškarcima koji su imali priviđenja Bogorodice ili Arhangela Mihaila, o Indijancima koji su otkrili čudotvorne slike koje su se kasnije obožavale u svetilištima; biografije vrlih domorodaca u Novoj Španiji i Novoj Francuskoj (Ka­ nada) i dela autohtonih autora o domorodačkoj istoriji. Indijanski upravnici komuna iz grada Meksika objavili su život Salvadore de los Santos Ramires (u vidu udžbenika), domorotkinje koja je preminula 1762. i koju su stanovnici Keretara obožavali zbog njenih praktikovanja hrišćanskih vrlina. Knjigu su isporučivali besplatno kao lektiru u školama za domorodačke učenike. Omogućili su i slikanje portreta jednog biskupa, kanonika, akademika i domorodačkih monahinja koje su se proslavile u Crkvi i društvu. Dva indijanska sveštenika iz Madrida su dugi niz godina propovedala obožavanje Device od Gvadalupea; učestvovali su u osni vanju škole za domorodačke sveštenike u mestu Vilja de Gvadalupe.

Domorodački pripadnici parohije finansirali su brojne oltarske ukrase i religijske slike i ostavili su dokaz tog pokroviteljstva na portretima donatora. Zasnovani na spisima Karlosa de Siguense i Gongore, Lorenca Boturinija, Huana Hosea Egijare i Egurena i Hosea Hoakina Granadosa i Galvesa, koji su spominja li tradicionalnu propoved sveca apostola Tome u Americi, jedan domorodački sveštenik iz Tlakskale je naručio dva velika platna na kojima je bio prikazan svetac koji podučava stare stanovnike Tlakskale i donosi u Ameriku Hristovu religiju pre dolaska Španaca.

Ukoliko vam se svideo ovaj odlomak, knjiga možete poručiti na našem sajtu sa 25% popusta